اختلال کنترل تکانه یکی از مسائل روانشناختی است که با توجه به شدت و گستره آن اقدامات متفاوتی باید اتخاذ شود. اگر نمی‌توانید رفتار و هیجانات‌تان را متناسب با موقعیت‌های مختلف تنظیم نمایید و یا تمایلات درونی‌تان رفتارهای شما را کنترل می‌کنند، به احتمال زیاد دچار اختلال کنترلتکانه هستید. با یک بررسی همه جانبه توسط متخصص می‌توان تشخیص داد که در کدام زیر دسته اختلال کنترل تکانه قرار می‌گیرید. برای مثال کسانی که دچار اختلال اتش‌افروزی هستند میل زیادی به آتش زدن اجسام و گاه مکان‌های مختلف دارند. از آن جایی که اختلال کنترل تکانه شباهت بسیاری با طیف وسواس دارد، توصیه می‌کنیم برای شروع درمان مشاوره وسواس دریافت کنید.
اختلال کنترل تکانه چیست؟
اختلال کنترل تکانه به وضعیت روان پزشکی خاصی گفته می‌شود که طی آن، افراد حس می‌کنند در کنترل تکانه‌ها و امیال خود ناتوان هستند. این مسئله باعث می‌شود که رفتارها یا واکنش‌های هیجانی نامناسبی از خود بروز دهند و در نتیجه مشکلات مختلفی را در جنبه‌های گوناگون زندگی تجربه نمایند.
با این حال این مشکل از طریق دریافت درمان‌های روانشناختی قابل درمان است. در نتیجه اگر فکر می‌کنید خودتان یا یکی از عزیزانتان به اختلال کنترل تکانه مبتلا هستید با مراجعه به یک متخصص در حوزه سلامت روان نظیر روانشناس یا روان پزشک می توانید اوضاع را به راحتی تغییر دهید. برای آشنایی با سایر اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
افکار مزاحم افراد دچار اختلال کنترل تکانه
این افراد 5 مرحله فکری را معمولا تجربه می‌کنند. سپس به مرحله اقدام می‌رسند. اما این پنج مرحله به سرعت و ناگهانی رخ می‌دهد.
یک فکر وسواس گونه و آزار دهنده ذهن فرد را تسخیر می‌کند و او را دچار اضطراب و تنش می‌کند.
فکر رشد می‌کند و پیش زمینه های اقدام فراهم می شود.
رفتار تکانه همراه حس لذت زیاد انجام می شود.
احساس آرامش و رضایت ناشی از دستیابی به هدف تجربه می‌شود.
در نهایت حس پشیمانی زیاد به فرد دست می دهد. او با خود عهد می‌بندد که دیگر رفتارش را تکرار نکند.
توجه: با وجود پشیمانی دیر یا زود رفتارهای تکانه ای از فرد دوباره و دوباره سر می‌زند. گاه شدت رفتار بدتر شده و او را دچار دردسر می‌کند.
اختلال کنترل تکانه و انواع آن
در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی، متخصصان به طور رسمی 5 اختلال را به عنوان زیر مجموعه اختلال کنترل تکانه معرفی کرده اند که ما در ادامه به هریک از آن ها اشاره کرده ایم.
1- اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)
اختلال نافرمانی مقابله ای یکی از اختلالات رفتاری دسته کنترل تکانه رایج در دوران کودکی است. بچه‌هایی که به این مشکل مبتلا هستند در کنترل رفتارها و هیجانات خود مشکلات زیادی دارند. آن‌ها اغلب در برابر هرگونه دستور یا قانونی مقاومت کرده و همواره به دنبال مخالفت با دیگران هستند. اختلال نافرمانی مقابله‌ای بیشتر میان کودکان 5 تا 10 ساله دیده می‌شود. در پسرها بیش از دختران شایع است.
2- اختلال انفجاری متناوب (IED)
اختلال انفجاری متناوب یکی دیگر از انواع اختلال‌های کنترل تکانه است که بیش از هر زمانی در اواخر دوران کودکی یا در طی دوران نوجوانی بروز می یابد. ابتلا به این اختلال باعث می‌شود که افراد دوره‌های کوتاه ابراز خشم و پرخاشگری شدید را به طور متناوب از خود نشان دهند. مشخصه بارز اختلال‌انفجاری متناوب این است که میزان خشم ابراز شده با آنچه منجر به تحریک عصبانیت در فرد شده هماهنگی ندارد. به عبارت دیگر فرد واکنشی اغراق آمیز به شرایط پیرامونی نشان می‌دهد و تحریک پذیری روانی بالایی پیدا می‌کند.
3- اختلال سلوک (CD)
اختلال سلوک نوعی از اختلال کنترل تکانه است که اغلب در طی کودکی یا نوجوانی مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال اغلب از همان بچگی تمایل زیادی به سرکشی، نافرمانی و خشونت دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اختلال سلوک در پسران بیش از دختران شایع است و اغلب با اختلال های روان پزشکی دیگری نظیر بیش فعالی، اختلالات خلقی و اختلالات رشدی همایند می‌شود.
4- دزدی بیمارگون (Keleptomania)
دزدی بیمارگون به معنای تمایل به برداشتن وسایل دیگران است. افرادی که دچار این اختلال هستند نه به دلیل فقر یا از سر ناچاری بلکه به دلیل ناتوانی در کنترل میل درونی خود، وسایل دیگران را می‌دزند و آن‌ها را نگه داشته و به دور می‌‍اندازند. طبق بررسی‌ها این اختلال می‌تواند در هر دوره سنی بروز پیدا کند و زنان نیز بیش از مردان در معرض دچار شدن به آن هستند. برای آشنایی با اختلال دزدی بیمار گون کلیک کنید.
5- اختلال آتش افروزی (Pyromania)
اختلال آتش افروزی یکی از انواع نادر اختلال‌های کنترل تکانه است که در آن افراد توسط آتش و هرچیز مرتبط با آن جذب می‌شوند. در حقیقت مبتلایان به اختلال آتش افروزی نمی‌توانند تمایل خود برای افروختن آتش را کنترل کنند و همین امر باعث می‌شود که دست به اقدامات خطرناکی در این زمینه بزنند. طبق بررسی‌ها این مشکل در مردان از شیوع بالاتری برخوردار است و معمولا در سنین نوجوانی و بزرگسالی بروز می‌یابد. برای آشنایی بیشتر با جنون آتش افروزی کلیک کنید.
علل دچار شدن به اختلال کنترل تکانه چیست؟
حقیقتا متخصصان هنوز نتوانسته‌اند علت واحدی را برای بروز اختلال‌های کنترل تکانه پیدا کنند. با این حال آن‌ها بر این باورند که عوامل ژنتیکی و محیطی مختلف می‌توانند در بروز این مشکلات تاثیر داشته باشند و ریسک ابتلا به آن را افزایش دهند. برای مثال کودکانی که والدینشان به اختلالات خلقی نظیر افسردگی مبتلا هستند؛ بیش از دیگران در معرض ابتلا به نافرمانی مقابله‌ای قرار دارند.
همچنین پرورش توسط والدینی که خود مبتلا به اختلالاتی نظیر بیش فعالی، ضد اجتماعی و اسکیزوفرنیا هستند ریسک بروز اختلال سلوک را در فرزندان افزایش می‌دهد. از جمله دیگر عواملی که می‌توانند در ابتلا به مشکلات کنترل تکانه تاثیرگذار باشند باید به موارد زیر اشاره کرد.
– رشد در خانواده هایی که از جایگاه اقتصادی- اجتماعی بالایی برخوردار نیستند.
– پرورش یافتن در محیط اجتماعی که فرهنگ پرخاشگرانه را تبلیغ می‌کند.
– نبود قوانین واضح و محکم در محیط خانه یا مدرسه
– داشتن تجربیاتی از هرگونه سوء استفاده یا نادیده گرفته شدن
– تعامل با دوستانی که همواره اعمالی خلاف جهت قانون و اجتماع انجام می دهند.
پدر و مادر چطور مانع گسترش اختلال کنترل تکانه شوند؟
والدین و مراقبان به روش‌های مختلفی می توانند به کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال کنترل تکانه کمک کنند. از جمله مهم ترین اقدامات در این زمینه باید به موارد زیر اشاره کرد.
- تقویت نکردن هرگونه رفتار کودک که نشانگر عدم توانایی او در کنترل تکانه هاست.
- تشویق کودک یا نوجوان برای داشتن مشارکت فعال در اجتماع و پرورش روحیه همدلی
- پرهیز از تنبیه بدنی
- سبک تربیتی ثابتی اتخاذ کنند
راه های درمان کنترل تکانه
علاوه بر نکات بالا اگر فرزند شما علائمی از هرگونه اختلال کنترل تکانه را نشان داد. باید به یک روانشناس متخصص در حیطه کودک و نوجوان مراجعه کنید. درمانگر با انجام ارزیابی‌های بالینی ابتدا به تشخیص دقیق در مورد مشکل کودک می‌رسد و با روش‌هایی نظیر رویکرد شناختی رفتاری در جلسات مشاوره به او برای غلبه بر اختلال کنترل تکانه کمک می‌کند. تا بتواند هیجانات و تکانه‌های خود را به شیوه موثری تنظیم نماید.
وقتی شدت اختلال کودک بسیار زیاد باشد و یا چند مشکل روانپزشکی به طور همزمان بروز پیدا کند، احتمالا درمان‌های دارویی نیز ضرورت می‌یابد. در این شرایط باید به یک روانپزشک ارجاع خواهد داد. تثبیت کننده‌های خلقی، داروهای آنتی سایکوتیک و ضدافسردگی‌ها از جمله داروهای مورد استفاده برای این دست درمانجویان هستند.
برای دریافت مشاوره در زمینه اختلال کنترل تکانه می‌توانید در ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول
اختلال های کنترل تکانه همگی از طریق روان درمانی یا دارو درمانی قابل بهبود و کنترل هستند. با این حال بی توجهی به آن ها در سنین کودکی می تواند منجر به تشدید وضعیت فرد شده و در ادامه به اختلالات دیگری نظیر اختلال شخصیت ضد اجتماعی بیانجامد.
- دوشنبه ۱۴ آذر ۰۱ ۱۷:۵۰
- ۳۱ بازديد
- ۰ نظر