ویژگی های نوجوان | خصوصیات روانشناختی و رفتاری دوره نوجوانی

ویژگی های نوجوان ازجمله مسائلی است که همه والدین و افرادی که با نوجوانان در ارتباط هستند باید از آن آگاهی داشته باشند. اگر می‌خواهید فرزندتان به‌سلامت از این دوره سنی عبور کند باید اطلاعات خود را راجع به نوجوانی افزایش دهید. به‌این‌ترتیب شما خواهید فهمید هریک از رفتارهای نوجوان به چه دلیلی اتفاق می‌افتند و علاوه بر این به‌خوبی می‌توانید در برابر آن‌ها واکنش نشان دهید. ویژگی های نوجوان به انواع ویژگی‌های روانی، رفتاری، احساسی و اجتماعی تقسیم می‌شوند و می‌توان گفت نوجوان در تمامی این ابعاد نسبت به کودکی که می‌شناختید تفاوت دارد و گاهی این تفاوت‌ها آنقدر زیاد است که شاید شما را دچار اضطراب کند.

منبع: ویژگی های نوجوان | خصوصیات روانشناختی و رفتاری دوره نوجوانی

ویژگی های نوجوان

شناخت ویژگی های نوجوان برای برقراری ارتباط با آن ها بسیار اهمیت دارد. نوجوانان نیز با آگاهی از این ویژگی ها می توانند این دوران حساس را با آرامش بیشتری سپری کنند. ویژگی های نوجوان به باور برخی از سنین ده سالگی تظاهر می یابد. اما طبق مطالعات زمان تظاهر ویژگی های نوجوان با توجه به فرهنگ، تربیت، آموزش و…. تفاوت دارد. تظاهر ویژگی های نوجوان قبل از سنین ده سال را بلوغ زودرس نیز می نامند. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی 15 الی 19 سالگی دوره نوجوانی است. اما با توجه به طولانی شدن دوران آموزش و بالا رفتن سن ازدواج، نوجوانی نیز تا 25 الی 26 سالگی به طول می‌انجامد. بنابراین سن تنها یک شاخص برای شناسایی است. برای تعیین دوران نوجوانی باید ویژگی های نوجوان را در فرد بررسی کرد. برای آشنایی با این ویژگی ها در ادامه با ما همراه باشید.

ویژگی های روانی نوجوان

سلامت روان را شاید بتوان مهم‌ترین جزء از زندگی هر فرد دانست. نوجوانی زمانی است که فرد تحت تأثیر فشارهای روانی بسیاری قرار می‌گیرد و این می‌تواند سلامت روان او را به خطر بیاندازد. به همین خاطر باید با ویژگی‌های روانی این دوره و نحوه برخورد با آن‌ها آشنا باشید تا بتوانید به بهبود رشد شخصیت در نوجوان خود کمک کنید. در ادامه ویژگی های نوجوان از بٌعد روحی و رانی بررسی کرده ایم.

1- اعتقاد به مهم بودن

اعتقاد به مهم بودن از جمله ویژگی های نوجوان است. و همچنین یکی از شایع‌ترین خطاهای فکری در دوره نوجوانی این است که آن‌ها احساس می‌کنند افراد بسیار مهمی هستند و در هر جمعی توجه همه روی آن‌هاست و به همین خاطر حساسیت بالایی نسبت به ظاهر خود پیدا می‌کنند یا بسیاری از مواقع احساس می‌کنند دیگران قصد آزار دادن آن‌ها یا لجبازی با آن‌ها را دارند.

وقتی با چنین صحبت‌هایی از جانب فرزندتان مواجه می‌شوید، بهتر است به‌جای تحقیر یا تلاش برای اثبات اینکه اشتباه فکر می‌کنند سعی کنید تا جای ممکن با این افکار مخالفت نکنید و یا اگر احساس می‌کنید نیاز به دخالت شما هست، بهتر است به‌جای مخالفت با افکار نوجوان شدت افکارشان را زیر سؤال ببرید. برای مثال اگر فرزند شما از این صحبت می‌کند که یکی از معلمان به‌عمد با او بدرفتاری می‌کند به او بگویید “یعنی می‌گویی شبا میشینه نقشه میکشه که چطور شاگردایی مثل تورو آزار بده؟”. تصور مهم بودن موضوعی نیست که بخواهید نگران آن باشید و به‌مرورزمان از بین خواهد رفت اما اگر احساس می‌کنید شدت آن کمی غیرعادی است یا علی‌رغم گذشت زمان تغییری نمی‌کند بهتر است دراین‌باره از یک مشاور کمک بگیرید.

2- تصور همه‌توانی

یکی دیگر از ویژگی های نوجوان و تصورهای اشتباه دوره نوجوانی این است که آن‌ها احساس می‌کنند قدرت انجام هر کاری را دارند و یا می‌توان گفت به محدودیت‌های خود توجه چندانی ندارند. این موضوع را شما می‌توانید در آرزوهای بزرگ و صحبت‌های آرمانی نوجوان ببینید و یا ممکن است خود را به اشکال منفی نشان دهد.

برای مثال یک نوجوان ممکن است تصور کند استفاده از مواد مخدر برای دیگران اعتیادآور است، اما برای او چنین نخواهد بود و او به‌راحتی می‌تواند استفاده از مخدرها را کنار بگذارد. هنگامی‌که با این تصورات مواجه می‌شوید بهتر است در کنار مبارزه با باورهای اشتباه نوجوان به این موضوع نیز توجه داشته باشید که رفتار شما نباید به‌طورکلی توانایی‌ها و اعتمادبه‌نفس او را تحت تأثیر قرار بدهد.

3- تغییر در طرز تفکر

نوجوانی دوره سنی است که توانایی‌های ذهنی فرزند شما رشد بسیار چشمگیری خواهد کرد. دایره تفکرات کودک معمولاً به چیزهایی که در محیط اطراف خود می‌بیند وابسته است و او با حقایق غیرمادی یا نمادها کاری ندارد. اما نوجوان می‌تواند راجع به موضوعاتی که در محیط اطراف وی نیستند نیز فکر کند و این باعث می‌شود تا آن‌ها از این به بعد بتوانند استدلال کنند و یا در ذهن خود فرضیه‌سازی نمایند. به میزانی که شما به رشد این توانایی‌های ذهنی در فرزندتان کمک کنید او را برای زندگی آینده آماده‌تر خواهید کرد. بنابراین رسیدن به قوه استدلال از جمله ویژگی های نوجوان است.

4- جست‌وجوی هویت مستقل

به اعتقاد اریک اریکسون، روانشناس معروف آلمانی‌-‌امریکایی پیدا کردن هویتی مستقل مهم‌ترین تکلیف دوره نوجوانی است. والدین باید هویت یابی را جزو مهم ویژگی های نوجوان بدانند. نوجوان در این دوره تلاش می‌کند تا باورها و عقاید خاص خود را پیدا کند و به‌نوعی خود را جدا از والدین و به‌عنوان فردی مستقل معرفی نماید. به همین خاطر در دوره نوجوانی ممکن است متوجه این موضوع شوید که فرزند شما راجع به دلیل و ریشه مسائل مختلف سؤال می‌کند یا سعی می‌کند موضوعات مختلف اخلاقی و اجتماعی را برای خود تحلیل کند. بهتر است در این شرایط با آرامش و محبت به سؤالات فرزندتان پاسخ دهید و به او برای پیدا کردن هویتی مستقل و باثبات کمک کنید.

ویژگی های شخصیتی نوجوان

شخصیت آن بٌعد از وجود است که در طول زمان شکل گرفته و تغییر آن به راحتی صورت نمی گیرد. حال آن که وقتی به ویژگی های نوجوان می‌نگریم متوجه میشیم که او در حال تغییر و تحول است. در واقع نوجوان در حال آزمون و خطا در مورد باورها، افکار، رفتار و شناخت از خود و محیط است. ویژگی های نوجوان در این چهار بعد شخصیت او را شکل می دهند. شخصیت نوجوان تحت تاثیر تغییرات محیطی و جسمی او در گردش است. پس اگر به دنبال راهی برای شناخت شخصیت نوجوان خود هستید بهتر است دیدگاه تان را تغییر دهید. چرا که هنوز خمیر مایه شخصیت او خشک نشده و قابل تغییر است.

ویژگی های رفتاری نوجوان

تغییر در باورها و افکار نوجوان باعث می‌شود تا رفتار آن‌ها نیز به نسبت گذشته متفاوت باشد و این موضوع گاهی باعث نگرانی والدین می‌شود. اینکه فرزند شما دیگر به‌اندازه گذشته بر اساس میل و خواسته‌تان رفتار نمی‌کند احتمالاً موضوع نگران‌کننده‌ای خواهد بود اما بهتر است آن را به‌عنوان بخشی از فرایند رشد فرزندتان در نظر بگیرید و به او کمک کنید تا از خطر رفتارهای اشتباه در امان باشد. با خواندن نکات زیر درک بهتری از ویژگی های نوجوان خواهید داشت.

1- تغییرات رفتاری سریع از روشن ترین ویژگی های نوجوان

هنگامی‌که نوجوان به دنبال پیدا کردن هویتی مستقل برای خود می‌گردد، انواع رفتارها را امتحان می‌کند که گاهی اوقات با یکدیگر تفاوت بسیاری دارند. این موضوع باعث نگرانی والدین می‌شود و آن‌ها تصور می‌کنند فرزندشان ثبات شخصیتی ندارد. تغییر در رفتار نوجوان به‌تدریج و با شکل گرفتن شخصیت آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. هنگامی‌که متوجه تغییرات در افکار یا رفتارهای فرزندتان می‌شوید به‌جای مطرح کردن این موضوع و تحقیر کردن نوجوان سعی کنید به او کمک کنید تا پیامدها و نتایج هریک از رفتارها و شخصیت‌هایی که برای خود انتخاب می‌کند را پیداکرده و از میان آن‌ها بهترین وضعیت را انتخاب کند. پس گزینشی رفتار کردن از جمله سوال برانگیزترین ویژگی های نوجوان است.

2- ویژگی های نوجوان | تلاش برای اثبات خود

نوجوانان به دنبال این هستند که به اطرافیان ثابت کنند بزرگ شده‌اند. به همین خاطر گاهی اوقات می‌بینید که آن‌ها بی‌دلیل با دیگران لجبازی می‌کنند یا تلاش می‌کنند تا حرف خود را به کرسی بنشانند. مخالفت‌های بیش‌ازحد، تلاش برای انجام کارها به‌صورت تنهایی و کمک نخواستن از دیگران ازجمله رفتارهایی هستند که در این زمان به عنوان ویژگی های نوجوان شناخته می شود. و ممکن است شما را نگران کنند. بهتر است سعی کنید با تأیید توانایی‌های نوجوان احساس اعتمادبه‌نفس و توانمندی را در آن‌ها رشد دهید.

3- رفتارهای پرخطر

تصور همه‌توانی و همین‌طور بی‌تجربگی نوجوانان گاهی اوقات باعث می‌شود آن‌ها رفتارهای خطرناکی بکنند، این مساله از مهم ترین ویژگی های نوجوان است. استفاده از مواد مخدر، بزهکاری یا برقراری روابط جنسی ازجمله مشکلاتی هستند که ممکن است برای نوجوان پیش بیاید. نوجوانان در کنار تصور اشتباهی که از توانایی‌های خود دارند گاهی اوقات نیز بسیار هیجانی رفتار می‌کنند و به پیامدهای تصمیماتی که می‌گیرند توجهی ندارند.

بعضی وقت‌ها نیز این فشار گروه همسالان است که آن‌ها را به‌سوی برخی رفتارهای نامناسب سوق می‌دهد. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی شما باید از طریق روابط دوستانه آگاهی نوجوان را درزمینهٔ مسائل مختلف افزایش دهید و همین‌طور با کمک گرفتن از یک مشاور راه‌های تصمیم‌گیری منطقی و مخالفت با درخواست‌های نا‌به‌جا را به فرزندتان آموزش دهید. علاوه بر این درصورتی‌که هریک از این انحرافات رفتاری برای فرزندتان پیش‌آمده بهتر است برای جلوگیری از پیامدهای منفی بیشتر از یک متخصص روانشناسی کمک بگیرید.

4- ویژگی های نوجوان | اهمیت به نقش‌های جنسیتی

همان‌طور که گفتیم نوجوان در حال تلاش است تا به اطرافیان اثبات کند بزرگ شده است. به همین خاطر شما در این دوران تقلید آن‌ها از بزرگ‌سالان و نقش‌های جنسیتی را می‌بینید. برای مثال یک پسر نوجوان ممکن است تلاش کند مانند مردان صحبت کند یا کارهایی که آن‌ها انجام می‌دهند را انجام دهد.

5- علاقه‌مندی به جنس مخالف

بلوغ و شروع نیازهای جنسی در نوجوان باعث می‌شود تا آن‌ها نسبت به جنس مخالف علاقه و کنجکاوی نشان دهند و به دست آوردن رضایت آن‌ها برای وی اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. این موضوع در بسیاری از خانواده‌ها باعث نگرانی والدین می‌شود. بهتر است در این شرایط واکنش تندی به کنجکاوی‌های فرزندتان نشان ندهید و سعی کنید با برخوردی دوستانه به او برای شناخت راه صحیح کمک کنید.

ویژگی های احساسی نوجوان

تغییرات هورمونی و همین‌طور فشارهای روانی که در این دوره برای نوجوان پیش می‌آیند باعث خواهد شد تا آن‌ها در بسیاری از مواقع توانایی کنترل هیجانات خود را نداشته باشند. به همین خاطر ممکن است احساس کنید فرزندتان پرخاشگر شده و یا در لحظه احساسات وی تغییر می‌کند. به‌تدریج و با افزایش سن توانایی کنترل هیجانات او نیز افزایش پیدا می‌کند. اما اگر احساس می‌کنید نوجوان برای مدت طولانی درگیر احساسات منفی مثل غم یا عصبانیت شده بهتر است در این زمینه با یک متخصص مشورت نمایید.

ویژگی های اجتماعی نوجوان

1- اهمیت گروه همسالان

در نوجوانی برخلاف دوران کودکی گروه همسالان نسبت به خانواده اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و نوجوانان ترجیح می‌دهند زمان بیشتری را در کنار دوستان خود بگذرانند. این موضوع گاهی اوقات باعث نگرانی والدین می‌شود. شما می‌توانید با ایجاد یک رابطه دوستانه و مثبت با فرزندتان او را به‌وقت گذراندن در کنار خانواده علاقه‌مند کنید اما به خاطر داشته باشید که برقراری روابط اجتماعی یکی از مراحل بزرگ شدن فرزند شماست که نباید با آن مخالفت کنید.

2- ویژگی های نوجوان | ناتوانی از مقاومت در برابر دوستان

اهمیت گروه همسالان برای نوجوان به میزانی است که آن‌ها گاهی اوقات برای داشتن تأیید دوستان دست به هر کاری می‌زنند. به عبارتی می‌توان گفت آن‌ها توانایی مخالفت کردن با درخواست‌های دوستانشان را ندارند و این موضوع می‌تواند خطرات بسیاری را به همراه داشته باشد.

ویژگی های رشد نوجوانان

از جمله ویژگی های نوجوان تغییر و تحولات جسمانی اوست. این تغییرات در دختر و پسر متفاوت است. در پسرها دورگه شدن صدا، بزرگ شدن بینی، آکنه صورت، بلند شدن قد، رویش موهای زائد زیر بغل و اندام ها تناسلی، رویش سبیل و ریش، بزرگ شدن اندام تناسلی، افزایش گردش خون در ناحیه تناسلی، ظاهر شدن تمایلات جنسی و… از جمله تغییرات جسمانی است.

جوانه زدن پستان ها، شروع قاعدگی، آکنه صورت، رویش موهای زائد زیر بغل و اندام تناسلی، افزایش ترشحات واژن، تظاهر تمایلات جنسی و… از جمله تغییرات جسمی دختران است.

افکار نوجوانی

یکی از مهم ترین ویژگی های نوجوان افکار آن هاست. والدین در ارتباط با نوجوان خود باید بیش از هر چیز به مسیر فکری آن ها توجه کنند. نوجوان هنوز توان تحلیل و درک مسائل را به طور کامل مانند بزرگسالان ندارد. اما او دیگر کودک هم نیست. افکار نوجوان تحت تاثیر محیط و توانایی ذهنی او برای تحلیل اش است. پس هنگام صحبت با آن ها باید بیشتر مدارا کنید.

برای درک بهتر فرض کنید برادر همسرتان کمی با همسرتان کدورت پیدا کرده اند و با یکدیگر سرسنگین شده‌اند. این موضوع بین آن دو نفر است و قرار نیست ارتباط به طور کامل قطع شود. پس شما به کودک تان می گویید “تو باید وقتی عمو را می بینی به او سلام کنی”، کودک شما بدون هیچ بحثی این را از شما می پذیرد. اما وقتی همین موضوع را به فرزند نوجوان تان میگویید او می گوید “عمو از بابا کوچک تر است و چون به او سلام نکرده من هم به او سلام نمی کنم”. در این مکالمه شما باید بدانید که دیگر نمی توانید نوجوان تان را با زور و بدون آن که درکی از مساله داشته باشد مجبور به انجام کاری کنید. پس با او مدارا کنید و راهی برای درک بهتر او از مساله ایجاد نمایید.

اهمیت مشاوره با توجه به ویژگی های نوجوان و دوره نوجوانی

دور ماندن از خطرات و همین‌طور دستیابی به یک هویت مستقل که می‌توان آن را بزرگ‌ترین تکلیف دوره نوجوانی دانست، اگر در این دوره اتفاق نیفتند فرد در آینده با مشکلات بسیاری مواجه می‌شود. کمک گرفتن از مشاورین متخصص در این دوره علاوه بر اینکه به والدین کمک می‌کند تا با آگاهی و دقت بیشتری با فرزندشان رفتار کنند؛ برخی مهارت‌های مهم مثل مخالفت کردن با درخواست‌های منفی یا کنترل هیجانات را نیز به نوجوان آموزش می‌دهد و این می‌تواند برای عبور موفقیت‌آمیز از این دوره به وی کمک کند.

علاوه بر این، سازگاری با شرایط جدید زندگی فشار روانی بسیاری را برای نوجوان ایجاد می‌کند و به همین خاطر احتمال بروز بیماری‌های روانی در سنین نوجوانی افزایش پیدا می‌کند. مشاورین می‌توانند با بررسی و شناخت صحیح مشکلات برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی کرده و از مزمن شدن مشکلات جلوگیری کنند. همچنین شما برای درک هر چه بهتر فرزند و ویژگی های نوجوان نیاز به خدمات روانشناختی دارید.

برای دریافت مشاوره در زمینه ویژگی های نوجوانان می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

سؤالات متداول

مهم‌ترین ویژگی دوره نوجوانی چیست؟

نوجوانی دوره‌ای است که فرد تغییرات بسیاری را پشت سر می‌گذارد و به همین خاطر در تمامی ابعاد روانی، رفتاری، احساسی و ارتباط با دیگران ویژگی‌های جدیدی ایجاد می‌شود اما مهم‌ترین ویژگی های نوجوان تلاش برای دستیابی به یک هویت ثابت و مستقل است.

ویژگی مهم روحی و شخصیتی نوجوان چیست؟

استقلال فکری، رشد عقلی ، ابراز وجود، عدم تعادل عاطفی، بی نظمی ….

سوالی دارید؟ با ما تماس بگیرید

تماس با برترین مشاوران از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور از 8 صبح الی 12 شب حتی ایام تعطیل

سراسر کشور :9099070354

جهت مشاوره تلفنی با موبایل و رزرو وقت حضوری

شماره تماس با موبایل : 02191002360

منبع: ویژگی های نوجوان | خصوصیات روانشناختی و رفتاری دوره نوجوانی