انواع اسکیزوفرنی را می‌توان در 5 طبقه دسته بندی کرد. این نوع طبقه بندی در راهنمای تشخیص اختلالات روانی (DSM) تغییر شکل یافته است. اما هنوز متخصصان برای درک و ارائه خدمات درمانی از طبقه بندی‌های نسخه قبلی استفاده می‌کنند. بنابراین آشنایی با اصطلاحات مربوط به طبقه بندی انواع اسکیزوفرنی کمک می‌کند تا متوجه نشانه‌های اصلی بیمار شده و راهکار مناسب را پیش بگیریم.
اسکیزوفرنی یکی از انواع نادر بیماری های روان بوده که تقریبا یک درصد از مردم جهان در طول عمر خود به آن مبتلا می‌شوند. علائم گوناگونی دارد و ابتلا به آن به دلایل مختلفی اتفاق خواهد افتاد. فراموش نکنید که برای تشخیص دقیق و درمان آن باید به پزشک مراجعه کرد.
منبع: انواع اسکیزوفرنی در DSM
علائم انواع اسکیزوفرنی
انواع اسکیزوفرنی شامل طیف وسیعی از مشکلات در شناخت، رفتار و احساسات می‌باشد. این بیماری در هر نوع آن، با نشانه هایی همراه خواهد بود که بستگی به شدت بیماری و یا بدن افراد دارد. اما به طور کلی برخی از شایع ترین علائم آن شامل موارد زیر می‌شوند.
هذیان: به معنای تفکراتی که براساس واقعیت نیستند. برای مثال آنها خود را فرد مهمی تصور می‌کنند که دیگران آنها را تحت نظر دارند.
توهم: در توهم اصلا محرک خارجی وجود ندارد. توهمات دیداری و شنوایی در انواع اسکیزوفرنی، مشاهده می‌شود.
تفکر بی نظم که در گفتار مشخص می‌گردد. گاهی صحبت های آنان مانند یک سالاد کلمات خواهد شد که هیچ معنی و مفهومی را منتقل نمی‌کند.
فعالیت های حرکتی عجیب و غریب: حرکات کودکانه و تکراری، واکنش های نادرست و بی هدف، از این قبیل فعالیت ها هستند.
علائم منفی: بروز علائم منفی شامل کاهش در عملکرد طبیعی و یا از بین رفتن رفتارهای طبیعی فرد به مرور زمان، می‌شود. برای مثال فرد با گذشت مدتی از ابتلا به این بیماری، تماس چشمی خود را با دیگران از دست می‌دهد.
انواع اسکیزوفرنی در DSM
اسکیزوفرنیا یکی از شدیدترین اختلالات روانشناختی است که با علائمی نظیر توهم، هذیان، رفتار آشفته، گفتار آشفته و علائم منفی نظیر بی ارادگی مشخص می‌شود. این افراد همیشه تصور می‌کنند که تحت نظر هستند و توهمات مختلفی در مورد سوقصد را دارند.
در واقع توهمات شنیداری از رایج ترین نوع، توهمات در آنها است. در ویراست قدیمی راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روان پزشکی (DSM-IV) برای این اختلال انواع مختلفی در نظر گرفته می‌شد که امروزه در ویراست جدید حذف گشته و به جای آن کلیه اختلالات روان پریشی با عنوان طیف اسکیزوفرنیا معرفی شده‌اند. با این حال هنوز هم متخصصان در تشخیص اختلال انواع اسکیزوفرنی از طبقه بندی گذشته کمک می‌گیرند. چرا که آشنایی با این طبقه بندی به داشتن درک عمیق‌تر از بیمار کمک می‌کند. برای آشنایی بیشتر با علائم بیماری اسکیزوفرنی کلیک کنید.
✔️ اسکیزوفرنی پارانوئید
یکی از رایج ترین انواع اسکیزوفرنی، در میان مبتلایان به این اختلال اسکیزوفرنی پارانوئید است. اسکیزوفرنی پارانوئید معمولا شروع دیرهنگام‌تری دارد و علائم آن بیشتر شامل هذیان و توهم است. با این حال در این نوع از اسکیزوفرنی گفتار و رفتار فرد کمتر آسیب می‌بینند. نکته قابل توجه این جاست که هذیان‌ها و توهم‌های بیماران پارانوئید بیش از هرچیزی محتوای بدبینی و سوء ظن دارند.
همین مسئله باعث می‌شود که آنها در ارتباط با دیگران مشکلات بیشتری داشته باشند و درگیری‌های میان فردی بالاتری را گزارش دهند. در این نوع از بیماری فرد علائم دیگری مثل رفتارهای افراط گونه و پرخاشگری، توهمات عجیب مثل پرواز کردن، اضطراب، افسردگی و آشفتگی و افکار خودکشی نیز خواهد داشت. نکته جالب توجه اینجاست که در این نوع، با وجود اختلال در حافظه، اما فرد کلماتی را که بار منفی آنها بیشتر است یا جنبه تهدیدآمیزی دارند؛ بیشتر در حافظه خود نگه می‌دارد.
✔️ انواع اسکیزوفرنی | اسکیزوفرنی هبفرنیک یا آشفته
یکی دیگر از انواع اسکیزوفرنی، اسکیزوفرنی آشفته که در اصطلاح تخصصی با نام اسکیزوفرنی سازمان نیافته نیز شناخته می‌گویند اغلب در سنین 15 الی 25 سالگی شکل گرفته و ظاهر می‌شود. علائم این نوع از اسکیزوفرنی بیش از هرچیزی رفتار و گفتار آشفته را شامل می‌شوند.
البته در کنار این علائم دوره‌های کوتاهی از هذیان و توهم نیز دیده می‌شوند. کسانی که مبتلا به اسکیزوفرنی آشفته هستند، اغلب به دلیل مشکلاتی نظیر بی ربط گویی نمی‌توانند ارتباط مناسبی با دیگران برقرار کنند. از دیگر ویژگی‌های اسکیزوفرنی آشفته باید به ناتوانی در ابراز هیجانات از طریق بیانات چهره ای، تن صدا و زبان بدن اشاره کرد.
✔️ اسکیزوفرنی کاتاتونیک
اسکیزوفرنی کاتاتونیک که از نادرترین انواع اسکیزوفرنی است که با علائمی نظر حرکات ناگهانی، محدود یا غیرمعمول مشخص می‌شود. مبتلایان به اسکیزوفرنی کاتاتونیک ممکن است گاهی بیقراری حرکتی زیادی از خود نشان دهند و گاهی نیز بالعکس دچار کندی و بی حرکتی شوند. از جمله دیگر علائمی که در شرایط کاتاتونیا بروز می‌یابند می‌توان به بهت، سفتی عضلانی، انعطاف‌پذیری مومی شکل، پژواک کلام و پژواک رفتار اشاره کرد.
برای آشنایی بیشتر با نشانه ها و درمان کاتاتونیک کلیک کنید. در واقع این نوع، خود شامل دو گروه از علائم کاملا مخالف می‌شود که به آنها کاتاتونیک هیجانی و کاتاتونیک انزواگرا می‌گویند. پزشکان برای تشخیص این نوع اسکیزوفرنی، با کمک تست ها و دستگاه های مختلف مثل ام آر آی به بررسی عملکرد و ساختمان می‌پردازند. چرا که یکی از دلایل بروز این بیماری، صدمات مغزی است.
✔️ اسکیزوفرنی نامتمایز
اسکیزوفرنی نامتمایز به نوعی از اختلال اسکیزوفرنیا گفته می‌شود که به طور همزمان علائمی از نوع پارانوئید، آشفته و کاتاتونیک در آن دیده می‌شود، اما علائم به گونهای است که متخصصان نمی‌توانند به طور قطع نوع اختلال فرد را مشخص نمایند. علائم ناهنجاری های رفتاری و احساسی در این نوع از اسکیزوفرنی مشاهده می‌شود و درمان آن مانند دیگر انواع اسکیزوفرنی خواهد بود.
✔️ اسکیزوفرنی باقیه ای
تشخیص اسکیزوفرنی باقیه ای زمانی از جانب متخصصان سلامت روان مطرح می‌شود که بیمار در گذشته سابقه‌ای از مشکلات روانپریشی داشته باشد و اکنون تنها علائم منفی نظیر حافظه ضعیف، دشواری در تمرکز و ناتوانی در رعایت بهداشت فردی را تجربه نماید. شدت علائم بسیار کم است و تشخیص آن مانند دیگر انواع اسکیزوفرنی خواهد بود. در اسکیزوفرنی باقی مانده، فرد در حال درمان است و بهبودی نسبی حاصل شده است؛ اما همچنان برخی از نشانه ها ادامه دارند.
✔️ اسکیزوفرنی کودکی
جالب است بدانید که برخلاف تصورات، بیماری اسکیزوفرنی قبل از بلوغ نیز رخ خواهد داد. معمولا انواع اسکیزوفرنی در سن 15 تا 35 سالگی رخ می‌دهند. اما با بروز علائم این بیماری قبل از این دوران، شاهد شکل گیری اسکیزوفرنی کودکی نیز هستیم. عواملی مانند زمینه خانوادگی، طلاق والدین، از دست دادن عزیزان، تجاوز و… باعث بروز این بیماری می‌شوند.
همچنین علائم آن نیز شامل تاخیر در فعالیت های حرکتی و گفتاری، رفتارهای عجیب، انزوا و گوشه گیری، اختلال در خواب، افت تحصیلی، افسردگی و بروز خشم ناگهانی، است. توجه داشته باشید که این علائم احتمالا با نشانه های بیماری های دیگر نیز مشابه هستند؛ به همین دلیل تشخیص دقیق آن دشوار خواهد بود. بهتر است والدین برای دریافت تشخیص قطعی و شروع فرایند درمان، از پزشک متخصص کمک بگیرند.
جلوگیری از بروز انواع اختلالات اسکیزوفرنی
برای درمان انواع اختلالات اسکیزوفرنی بیش از هرچیز بر دارودرمانی تاکید می‌شود. داروهای آنتی سایکوتیک نظیر هالوپریدول، کلرپرومازین، تیوزیدازین، رسپریدون و زیپراسیدون از جمله رایج‌ترین داروهایی هستند که برای بهبود علائم سایکوتیک تجویز می‌شوند. در کنار دریافت دارو بیمار برای اینکه بتواند در دراز مدت عملکرد خود را بهبود ببخشد و بدون نیاز به دیگران از پس زندگی خود بربیاید نیاز به دریافت رواندرمانی نیز دارد.
روانشناسان در جلسات مشاوره و رواندرمانی بیش از همه از رویکردهای حمایتی استفاده کرده و تلاش می‌کنند روی افزایش مهارت‌های فردی و اجتماعی تاکید کنند. در مواردی که مبتلایان به اسکیزوفرنی به درمان‌های دارویی و روانشناختی پاسخ مطلوبی نمی‌دهند ممکن است استفاده از شوک الکتریکی در دستور کار قرار بگیرد.
سخن پایانی
انواع اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی نوعی اختلال روانی مزمن و شدید است که زندگی شخصی و حرفه ای افراد را بعد از مدتی تحت تاثیر قرار خواهد داد. در واقع بعد از مدتی ارتباط آنها به طور کامل با دنیای واقعی قطع شده و دیگر قادر به انجام ساده ترین فعالیت ها هم نیستند. برای این بیماری درمان قطعی و همیشگی وجود ندارد؛ اما اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود؛ می‌توان آن را کنترل کرد. برای کاهش علائم این بیماری باید از روش های دارودرمانی در کنار رواندرمانی استفاده کرد.
برای دریافت مشاوره در زمینه انواع اسکیزوفرنی می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی از طریق شماره 02191002360 و یا از طریق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو تماس حاصل نمایید.
سوالات متداول
آیا انواع اسکیزوفرنی درمانپذیر است؟
برای بیماری های طیف اسکیزوفرنی، درمان قطعی و طولانی و مدتی وجود ندارد. اما به کمک روش های دارودرمانی و رواندرمانی می‌توان آنها را تا حدی کنترل کرد.
آیا ممکن است مبتلاان به اسکیزوفرنی پارانوئید به دیگران آسیب برسانند؟
اگر بیمار دچار توهم‌هایی باشد که او را نسبت به دیگران بدبین کرده و به او دستور می‌دهند که رفتار پرخاشگرانه‌ای از خود نشان دهد امکان آسیب رسانی وجود دارد. از همین رو بسیار اهمیت دارد که مبتلایان به اسکیزوفرنی پارانوئید هرچه سریع‌تر به متخصص مراجعه کرده و درمان‌های دارویی لازم برای کنترل توهم و هذیان را دریافت نمایند.