مراحل سوگ در روانشناسی

مشاوره روانشناسي ذهن نو

مراحل سوگ در بزرگسالان دارای 5 مرحله اصلی است که احتمال دارد به ترتیب رخ ندهند و حتی گاه سوگوار مدت‌ها در یکی از مراحل بماند. سوگ معمولا تا شش ماه بعد از فوت به طور کامل مراحلش طی می‌شوند، در صورتی که فرد نتواند با موفقیت مراحل را طی کند، در خطر ابتلا به اختلالاتی چون افسردگی، وسواس، اضطراب و …. قرار می‌گیرد. اگرچه تقریباً همه ما از مراحل سوگ عبور خواهیم کرد، بااین‌حال کیفیت گذر از این مراحل و احتمال بازگشت به شرایط عادی با توجه به میزان ارتباط با متوفی، سلامت روان و شخصیت و مسائل بسیار دیگری تعیین می‌شود.

 

اگر احساس می‌کنید علی‌رغم گذشت زمان کافی همچنان نسبت به از دست دادن عزیزتان به‌اندازه قبل سوگوار هستید و یا شدت ناراحتی‌های شما به میزانی است که باعث ایجاد مشکلاتی برایتان شده بهتر است دراین‌باره از روانشناس متخصصان کمک بگیرید.

منبع: مراحل سوگ در روانشناسی

مراحل سوگ چیست؟

سوگ یا ماتم به معنای احساسات و شرایطی است که فرد به دنبال از دست دادن یکی از عزیزان تجربه خواهد کرد. اگرچه اکثر افراد غم را به‌عنوان اصلی‌ترین نشانه سوگ می‌شناسند؛ بااین‌حال ناراحتی تنها هیجانی نیست که آدم در این دوران تجربه خواهد کرد. همچنین باید به این موضوع توجه داشت که از دست دادن می‌تواند به هر دو صورت فوت یا پایان یک رابطه اتفاق بیافتد.

حالات مختلفی که به دنبال از دست دادن یکی از عزیزان تجربه می‌شود را مراحل سوگ می‌نامند. اگرچه مراحل سوگ در بزرگسالی ثابت است و همه آدم‌ها این مراحل را تجربه می‌کنند بااین‌حال ممکن است در بعضی‌ها ترتیبی که برای این مراحل عنوان می‌شود شکسته شود. گاهی علی‌رغم عبور از یک مرحله مجدداً آن را تجربه خواهید کرد و گاهی نیز برخی مراحل در کنار هم برای یک نفر اتفاق می‌افتد.

مراحل پنجگانه سوگ

دکتر الیزابت کوبلر معتقد است که انسان‌ها سوگ خود را به صورت های مختلفی نشان می‌دهند. آن ها در بروز احساسات و نحوه سوگواری تفاوت دارند. ما در هنگام سوگ و فقدان یک چیز با ارزش احساسات متعددی را تجربه می کنیم. اما دکتر کوبلر معتقد است که در نهایت همه ما یک الگوی مشخص و مشابهی را طی می کنیم. او بیان کرد که این الگو فقط هنگام مرگ عزیزان رخ نمی دهد. بلکه ممکن است در اثر هر نوع فقدانی رخ دهد. او پنج مرحله انکار، خشم، چانه زنی، افسردگی و پذیرش را در برابر از دست دادن مشترک دانست.

این مراحل الزاما به ترتیب رخ نمی دهد و حتی ممکن است فرد به وضعیت قبل بازگشت داشته باشد. اما می تواند در هر برابر هر مساله ای ریشه در جدایی و از دست دادن است بروز یابد. او مراحل سوگ را بیشتر در مواجهه با 5 رخداد زیر شناسایی کرد.

  • مرگ و از دست دادن یک عزیز
  • از دست دادن شغل
  • از دست دادن زحمات چند ساله (مثل ورشکستگی یا از دست دادن همه اموال)
  • جدایی از یک رابطه (طلاق
  • ابتلای خود یا یک عزیز به بیماری های لاعلاج

او اذعان داشت که ما معمولا در برابر این حوادث مراحل سوگ را به شرح زیر طی می‌کنیم.

1️⃣ انکار

نخستین مرحله از مراحل سوگ در بزرگسالی انکار است. وقتی که برای نخستین بار با واقعیت از دست دادن یکی از عزیزانتان مواجه می‌شوید به‌احتمال‌زیاد این واقعیت را انکار می‌کنید و باور آن برای شما دشوار خواهد بود.

اگرچه بسیاری از آدم‌ها به‌سرعت از این مرحله رد می‌شوند، بااین‌حال یکی از جدی‌ترین مشکلاتی که در مراحل سوگ ایجاد می‌شود متوقف شدن در مرحله انکار است. اگر در اطراف شما نیز کسی وجود دارد که علی‌رغم گذشت زمان کافی همچنان از دست دادن یکی از عزیزانش را باور ندارد بهتر است هرچه سریع‌تر برای درمان از روانشناس کمک بگیرید.

2️⃣ مراحل سوگ | خشم

هنگامی‌که شخص سوگوار با واقعیت کنار می‌آید و مرگ متوفی را باور می‌کند، دچار خشم خواهد شد. این خشم می‌تواند نسبت به خود، متوفی، اطرافیان یا حتی خدا و قوانین جهان معطوف باشد. شکایت داشتن از شرایط موجود و تلاش برای پیدا کردن مقصر از بین رفتن یکی از عزیزان، اصلی‌ترین نشانه‌ای است که در این مرحله دیده می‌شود. فرد معمولا در این مرحله از سوگ احساسات گنگ و متعددی تجربه می کند. پس بسیار حساس تر شده و رفتارهای زیر در او نمود پیدا می‌کند.

  • گریه های ناگهانی و شدید
  • پرخاشگری
  • حس تنهایی
  • انجام کارهایی بدون هدف و برنامه
  • انزوا و دوری از  جمع
  • احساس آشفتگی و بی قراری

3️⃣ چانه‌زنی یا معامله

چانه‌زنی سومین مرحله از مراحل سوگ در بزرگسالی است. اصلی‌ترین ویژگی این مرحله حسرتی است که فرد بابت شرایط پیش‌آمده تحمل می‌کند و دلیل نام‌گذاری آن به‌عنوان چانه‌زنی یا معامله این است که در این مرحله سوگوار حاضر است برای بازگرداندن شخص ازدست‌رفته هر کاری انجام دهد. التماس به خدا برای تغییر شرایط یا فکر کردن دائم به این موضوع که اگر کار خاصی انجام می‌شد، متوفی اکنون زنده بود ازجمله ویژگی‌های این مرحله است.

با توجه به اینکه این افکار قدرت بالایی در ایجاد احساس عذاب وجدان و آسیب زدن به سلامت روحی فرد را دارند، اگر شما یا هر یک از نزدیکانتان برای مدتی با این طرز فکر درگیر است یا خود را به دلیل فوت یا از دست دادن فردی در زندگی نمی‌بخشد بهتر است برای درمان این شرایط از یک روانشناس متخصص کمک بگیرید.

4️⃣ مراحل سوگ | افسردگی

افسردگی مرحله ماقبل آخر در میان مراحل سوگواری در بزرگسالی است. در این شرایط فرد تقریباً پذیرفته که عزیزی را از دست داده و توانایی بازگرداندن وی یا تغییر شرایط را ندارد. مواجه‌شدن با این ناتوانی فرد را در مرحله افسردگی و تجربه غم قرار می‌دهد. افسردگی یکی از شایع‌ترین مراحلی است که افراد دچار سوگ حل‌نشده در آن باقی می‌مانند. برای اشنایی با علائم افسردگی کلیک کنید.

5️⃣ پذیرش

رسیدن به این مرحله به این معناست که فرد در حال پایان دادن به سوگواری خویش است. در این مقطع فرد شرایط جدید را پذیرفته و تلاش می‌کند تا خود را با آن منطبق کند. با توجه به اینکه آخرین مرحله از مراحل سوگ و کلید رسیدن به سلامت روان رسیدن به این مرحله است، به میزانی که شما دیرتر این شرایط را تجربه کنید سوگ نیز برای مدت طولانی‌تری باقی خواهد ماند.این مراحل ممکن است به ترتیب رخ ندهد. و یا فرد به مرحله پیشین پسروی کند.

عوامل تأثیرگذار بر مراحل سوگ در بزرگسالی

اگرچه مراحل سوگ در بزرگسالی برای تمامی افراد ثابت است و همه ما آن‌ها را پشت سر خواهیم گذاشت، بااین‌حال شدت تجربه هر یک از این مراحل برای آدم متفاوت است و برخی افراد راحت‌تر با شرایط جدید کنار می‌آیند. ازجمله عواملی که در این زمینه اثرگذار هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: