مثلث کارپمن

مثلث کارپمن عنواین زیادی دارد که بخشی از روابط انسانی است. افراد همیشه در روابط خود درگیر الگوهای تکرار شونده زیادی می‌شود که بخشی از آنها سالم و بخشی دیگر مخرب است. این مثلث نشان می‌دهد که هر یک از ما برای ایفای یک نقش مشخص هستیم و این را براساس نقش طرف مقابل مان انتخاب می‌کنیم.

عوامل زیادی بر شکل گیری این مثلث و همچنین انتخاب نقش ها، موثر هستند. همچنین این انتخاب ها گاهی به صورت خودآگاه و گاهی ناآگاهانه هستند. این مثلث توسط استیو کارپمن در دهه 60 میلادی برای توضیح روابط ناقص و ناکارآمد، تبیین شد و تاکنون مورد استفاده است. در این مقاله به بررسی نقش ها و همچنین عوامل موثر بر این مثلث، خواهیم پرداخت. 

منبع: مثلث کارپمن

مثلث کارپمن

مثلث کارپمن شاید به شکلی تکمیل کننده نظریه های دیگری در این زمینه بوده که بیان کننده تعامل ما با دیگران در قالب ناهشیار و بازی های روانی است. این مثلث شامل سه نقش قربانی، نجات دهنده و آزارگر خواهد شد. شاید همه ما در برهه ای از زندگی، این نقش ها را برعهده گرفته و تجربه کرده ایم. خارج شدن از این مثلث امکانپذیر بوده و نیاز به تغییر دارد. اما افرادی که در این مثلث گیر کرده اند؛ دچار احساس شرم، استیصال و درماندگی خواهند شد. این موضوع بیانگر شناخت این تئوری و جلوگیری از بروز آن است.

انواع نقش ها در مثلث کارپمن

بیشتر افراد به صورت ناآگاهانه وارد مثلث کارپمن می‌شوند و شاید در ابتدا احساس  لذت کنند؛ اما بعد از مدتی عوارض آن را تجربه خواهند کرد. نحوه رفتار و همچنین واکنش افراد نسبت به این موضوع متفاوت است. اما به هر حال با داشتن هر نقشی در این مثلث، مشکلات آن را تجربه کرده و در آن می‌مانیم. نقش های افراد در گذر زمان تغییر می‌کنند و افراد این موضوع را به سرعت می‌پذیرند.

⭕قربانی

قربانیان در مثلث کارپمن، افرادی ضعیف و ناتوانی هستند که همیشه به دنبال مقصرند. آنها توانایی حل مسئل و تصمیم گیری ندارند. همچنین دیگران را به خاطر اشتباهشان سرزنش می‌کنند. طبیعی است که تصور کنند همیشه مورد ظلم واقع شده اند و نسبت به سهم خود در مشکلات آگاه نباشند. آنها در واقع اصلا مسئولیت پذیر نبوده و تقصیر خود را نمی‌پذیرند. معمولا تلاشی نکرده و به دنبال شخصی می‌گردند تا زندگی آنان را نجات دهد. البته همیشه احساس آنها از شکست و ناامیدی واقعیت نداشته و به این معنا نیست که واقعا تجربیات سختی در زندگی داشته اند.

⭕نجات دهنده | مثلث کارپمن

افراد نجات دهنده یا ناجی در مثلث کارپمن، شامل افرادی می‌شوند که همه زندگی خود را صرف دیگران کرده و همواره می‌خواهند به اطرافیان کمک کنند. آنها از تماشای شکست دیگران، دچار احساس گناه شده، با اینکه شاید در آن نقشی نداشته باشند. در واقع نقش ناجی، مهم ترین نقش مثلث کارپمن محسوب می‌شود. ناجی در مقابل قربانی نقش زیادی ایفا می‌کند. اما با کمک های افراطی آن را به خود وابسته نگه داشته و نیازهای خود را نادیده می‌گیرد.

⭕آزارگر

آزارگر در مثلث کارپمن یک منتقد سخت گیر و غیرقابل انعطاف است. او از همه انتقاد کرده و آنها را سرزنش می‌کند. افراد آزارگر فقط نسبت به همه چیز دید منفی دارند؛ بدون اینکه راه حل موثری ارائه دهند. چنین افرادی از کنترلگری و تحت فشار قرار دادن دیگران احساس لذت می‌کنند. او شاید از کمک خود پشیمان است و حال به دنبال راه حلی برای زجر دادن می‌گردد. آزارگر می‌تواند ناجی باشد که قربانی دیگر به حرف هایش گوش نمی‌دهد و حال به دنبال جبران است. معمولا قربانیان بیشتر احتمال دارد که نقش آزارگر را به دست بگیرند.

چرایی شکل گیری مثلث کارپمن

طبیعی است که مثلث کارپمن در یک فرد به تنهایی شکل نمی‌گیرد و نیاز به حضور افراد دیگری هم هست. کارپمن معتقد بود که شکل گیری این مثلث معمولا دوران کودکی و تجربیات سال های اول عمر بستگی دارد. اما به طور کلی عوامل دیگری نیز در این موزد موثر خواهند بود.